SAÇ SAĞLIĞI

Saç derisi ve cilt, yapı olarak benzer olmakla birlikte küçük farklılıklar mevcuttur. Kafatasını kaplayan saç derisi, vücudun diğer kısımlarını kaplayan deriden daha fazla kılcal damar, sinir, yağ ve ter bezi içermektedir.

 

Saç Derisi ve Hastalıkları

Saç sağlığını saç derisi sorunları, saç dökülmesi ve saçın yapısına bağlı (kuruluk, yağlılık, kırılma vb.) alanlarda incelemek mümkün olabilir. Saç derisi hastalıkları; kepek, egzama, mantar, psoriasis, saç kökü (folikül) iltihabı gibi hastalıklardan oluşur. Bunların bir kısmı bakteriyel ya da fungal bir kısmı ise nedeni belli olmayan hastalıklardır.

 

Kepek

Basit kepek sorunu saçlı derinin üst tabakasının yenilenme dengesinin bozulmasından kaynaklanır.  Kepekli görünüme neden olan diğer durumlar:

Mantar, pembe lezyonlar şeklindedir. Çocuklarda daha sık görülür. Tarak ile bulaşabilir. Sebore, derideki yağ bezlerinin çalışmasında bozukluk nedeniyle meydana gelen kepektir. Erkeklerde daha sık görülür.

Farklı kökenli kepek tedavisinde sıklıkla kullanılan etkin maddeler:

Ketokonazol; Antifungal bir etkin maddedir. Mantar enfeksiyonu ile birlikte görülen kepeğin tedavisinde tercih edilir.

Zinc pirition; Antibakteriyel, antifungal etkilidir. Tek başına ya da preparatlarla kombine olarak kullanılabilir.

Katran; Sedef hastalığında çoğalması artmış cilt hücrelerinin çoğalma hızını yavaşlatmaktır.

Salisilik asit; Ölü hücrelerin uzaklaştırılmasını sağlar, tek başına ya da hazır preparatların içinde kullanılır.

Selenium sülfit; Hücrelerin yenilenme hızını normale çevirir. Saç rengini değiştirebileceğinden dikkatli önerilmelidir.

 

Psoriasis

Nedeni bilinmeyen, bağışıklık sistemi ile ilişkilendirilen, cilt ve saçlı deride görülen ve görüntüsü nedeniyle rahatsız edici olabilen bir cilt hastalığıdır. Psoriasis tedavisinde topikal kortikosteroidler, vitamin D analogları, topikal retinoidler, kalsineurin inhibitörleri, sistemik olarak immun modülatörler, alternatif ışık tedavisi uygulanmaktadır.

 

Allerjik Kontakt Dermatit

Cilt, bir madde temas ettikten sonra gecikmiş tip aşırı duyarlılık reaksiyonu gösterir. Kızarıklık ve döküntü temas bölgesinde oluşur. Tedavi; allerjenden uzak durmak, topikal kortikosteroidler, evening primrose oil (çuha çiçeği yağı), Omega 3 & 6 içeren preparatlar…

 

Saç Dökülmesi

Saç dökülmesi; saçın oluşum evrelerinin döngüsündeki bozulma, saç derisi hastalıkları veya hormonal nedenler ile olabilir.

Saç Oluşum Evreleri

•             ANAGEN DEVRE / Saçın yeni oluştuğu devredir, aktif dönemidir. (3-8yıl)

•             KATAGEN DEVRE / Yeni oluşmuş saçın deri yüzeyine doğru hareket ettiği değişim dönemidir. (2-3 hafta)

•             TELOGEN DEVRE / Dermal papillanın epidermis hücrelerinden ayrıldığı devredir. (2-4 ay)

•             EKSOJEN DEVRE / Dökülme aşamasıdır.

Androgenetik (Erkek Tipi) Saç Dökülmesi

Tüm dünyada erkek ve kadınlarda en sık görülen saç dökülmesi tipidir. Androjenik saç dökülmesi, kellik ya da erkek tipi saç dökülmesi olarak da adlandırılır. Saç dökülmesinin temel sebebi erkeklik hormonlarının kişilerde yaptığı etkidir. Erkeklik hormonlarının (androjenler) genetik olarak hassas saç kökleri üzerindeki etkilerinin sonucu olarak bu tip saç dökülmesi gerçekleşir.

Kadınlarda Erkek Tipi Saç Dökülmesi

Androgenetik alopesi yalnızca erkeklerde görülen bir rahatsızlık değildir; psikolojik stres ve dahili hastalıkların göstergesi olabilme ihtimali açısından kadınlar için de önemli bir sorundur. Hastaların çoğunda kan androjen seviyeleri normaldir. Kanda androjen yüksekliği belirlenmiş ise, androjen üreten tümör yönünden araştırmak gereklidir. Kısacası androgenetik alopesi bulunan kadınlarda hormonal bozukluklar veya androjen üreten tümörler açısından araştırmak önemlidir.

Telojen Effluvium

Kıl döngüsündeki karışıklık ve telogen dönemdeki kıl oranındaki artışa bağlı gelişen ve tüm saçlı deriyi kapsayan saç kaybıdır. Herhangi bir yaşta olabilir. Kadınlarda daha sık rastlanır. Bu tip saç dökülmesi, bazı stres olaylarını takiben meydana gelir. Ani ve şiddetli stres, dökülen saçların sayısında artışa neden olmaktadır. Bu olaylar saçın dinlenme evresinde geçirdiği süreyi kısaltır ve bu evreyi takiben çok sayıda saç dökülür.

Anajen Effluvium

Anajen Effluvium radyasyona veya bazı kimyasal maddelere maruz kalan kişilerde meydana gelen ani saç dökülmesidir. Bu tip saç dökülmesi en çok kanser hastalarına uygulanan kemoterapi veya radyoterapilerden sonra görülmektedir. Bu vakalarda saç kökleri dinlenme evrelerini atlar ve maruziyeti takiben 1-3 hafta içinde ani saç dökülmesi meydana gelir.

Alopesi Areata

Saç kıran olarak da bilinen alopesi areata en çok genç ve orta yaşlı erişkinlerde görülür. Bu hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de, hastanın kıl folikülünün endojen veya eksojen uyarılara karşı duyarlı olması, psikolojik stres, tiroid hastalıkları gibi hormonal problemler, deri hastalıkları bu tip saç dökülmesinin olasılığını artıran etkenlerdir. Sakal, kaş, kirpik gibi kıllı alanlarda da bu tip dökülmeye sık rastlanır.

 

Saç dökülmesi tedavisinde klinik olarak etkili olduğu düşünülen ilaçlar vardır:

Minoxidil

Etki Mekanizması: Minoxidil saçlı deride kan akımını artırarak saç dökülmesini önleyici ve saç çıkmasını uyarıcı özelliğe sahiptir. Zayıf kıl foliküllerini aktive ederek ve saç döngüsünün büyüme (anagen) fazını uzatarak terapötik etki gösterdiği sanılmaktadır.

Kullanımı: Günde iki kez, 12 hafta süresince kullanılmalı. Yüzde kıllanma yapabileceğinden yüz derisine yakın bölgelerde dikkatli olunmalıdır.

Finasteride (Propecia)

Etki Mekanizması: Bir antiandrojen olup testosteronu dihidrotestosterona (DHT) çeviren tip2 5-alfa redüktaz enziminin inhibitörüdür.

Erkek tipi saç dökülmesi (androgenetik alopesi) olan erkeklerde, kelleşen kafa derisi minyatürleşmiş saç folikülleri ve saçlı kafa derisine kıyasla daha fazla miktarda DHT içerir. Finasterid uygulanması bu erkeklerde kafa derisinde ve serumdaki DHT konsantrasyonlarını azaltır. Bu azalmaların finasteridin tedavisi etkisine relatif katkıları tanımlanmamıştır.

Kullanımı: Günde 1 tablet- 3 ay ve üzeri sürelerde kullanımı önerilmektedir. Yan etkisi seksüel disfonksiyon olup kadınlarda kullanımı yoktur.

Biotin (Vitamin H veya B7)

Etki Mekanizması: Günde 5 mg alınan biotin saçın döngüsünü uzatarak saçın DHT’ nin yaptığı hasara dayanma gücünü artırarak dökülmesini azaltır.

Kullanımı: 1-5 mg/gün

Demir

Kadınlarda sık rastlanan demir eksikliğine bağlı saç dökülmelerinde etkili olabilir.

Diğerleri

B kompleks vitaminleri, Çinko, Bakır, A vitamini, C vitamini, Antioksidanlar, Lisin, yağlı darı ektresi…